Οι πολυχλωριωμένες διβενζο-παρα-διοξινες (PCDDs) τα πολυχλωριωμένα διβενζοφουράνια (PDCFs) και τα«παρόμοια με διοξίνες» πολυχλωριωμένα διφαινΰλια (PCBs) ανήκουν στους ανθεκτικούς οργανικούς ρύπους. Τα PCDDs και PCDFs δεν έχουν ποτέ παραχθεί σκοπίμως, αλλά παράγονται κατά την ατελή καύση οργανικών υλικών παρουσία χλωρίου.Τα PCBs, αντίθετα, έχουν βρει διάφορες βιομηχανικές εφαρμογές μέχρις ότου απαγορεύτηκε η παραγωγή τους τη δεκαετία του '70. Οι ενώσεις αυτές αλληλεπιδρούν με τον υποδοχέα αρυλο υδρογονανθράκων (AH) προκαλώντας σοβαρή τοξικήδράση στον ανθρώπινο οργανισμό μετά από χρόνια, που περιλαμβάνει επίδραση στην ανάπτυξη και το ανοσοποιητικό σύστημα,καρκινογένεση και χλωρακμή. Πάνω από το 90% της ημερήσιας ανθρώπινης πρόσληψης οφείλεται στη διατροφή και, μάλιστα,λόγω της λιποφιλικότητας των ενώσεων αυτών, οι τροφές που είναι πιο επιβαρυμενες στις ενώσεις αυτές είναι τα προϊόνταπου περιέχουν λίπος, κυρίως τα λιπαρά τρόφιμα ζωικής προέλευσης (γαλακτοκομικά προϊόντα, κρέας, αβγά) και τα λιπαρά ψάρια. Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) έχει θεσπίσει μέγιστα επιτρεπτά όρια για τα PCDD/Fs και τα PCBs στα τρόφιμα, μεσκοπό τον έλεγχο την επιβάρυνσης τους. Το Εργαστήριο Φασματομετρίας Μάζας κι Ανάλυσης Διοξινών «ΕΦΑΜΑΔ» του ΕΚΕΚΕ «Δημόκριτος» λειτουργεί από το 2002, διεξάγοντας μεταξύ άλλων προσδιορισμό διοξινών σε τρόφιμα, ζωοτροφές,βιολογικά και περιβαλλοντικά δείγματα εφαρμόζοντας διεθνή πρωτοκόλλα (EPA 1613, EPA 1668), με κατάλληλη επεξεργασίατου δείγματος και μέτρηση σε φασματογράφο μάζας υψηλής διακριτικής ικανότητας, όπως ορίζονται στον κανονισμό1883/2006/ΕΚ. Το Εργαστήριο είναι διαπιστευμένο κατά ISO/IEC 17025 από το ΕΣΥΔ (Αρ. Πιστ. 321) και είναι το Εθνικό Εργαστήριο Αναφοράς για την Ελλάδα και την Κύπρο. Στην παρούσα ανασκόπηση παρουσιάζονται συνολικά οι δραστηριότητεςτου ΕΦΑΜΑΔ από την αρχή της λειτουργίας του, όσον αφορά στην παρακολούθηση των επίπεδων διοξινών και παρόμοιωνμε τις διοξίνες ενώσεων σε τρόφιμα ζωικής προέλευσης από την ελληνική αγορά. Το Εργαστήριο ανταποκρίνεται στιςαπαιτήσεις των κρατικών φορέων έλεγχου τροφίμων σε τακτική βάση, μέσω της ανάλυσης μεγάλου αριθμού δειγμάτωντροφίμων που λαμβάνονται με τυχαία δειγματοληψία, από τρόφιμα που διακινούνται και καταναλώνονται στην Ελλάδα. Τα αποτελέσματα των αναλύσεων αυτών δείχνουν ότι τα τρόφιμα που κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά είναι αρκετά κάτω απότα μέγιστα αποδεκτά όρια που έχει ορίσει η ΕΕ με τον κανονισμό 1881/2006/ΕΚ και γενικά κάτω από αυτά που αναφέρονταιγια άλλες ευρωπαϊκές και μεσογειακές χώρες. Επίσης, το ΕΦΑΜΑΔ έχει εκπονήσει μελέτες σε περιοχές όπου υπάρχουνυπόνοιες για επιβάρυνση τροφίμων από διοξίνες και παρόμοιες με διοξίνες ενώσεις, π.χ. λόγω της έκθεσης σε μολυσμένητέφρα μετά από πυρκαγιές, κοντά σε χωματερές ή από βιομηχανική ρύπανση. Μερικά από τα δείγματα που αναλύθηκαν στις μελέτες αυτές εμφάνισαν ασυνήθιστα υψηλά επίπεδα επιβάρυνσης, ακόμα και πάνω από τα όρια που έχει θεσπίσει η ΕΕ. Στιςπεριπτώσεις αυτές, η δραστηριότητα του ΕΦΑΜΑΔ ήταν σημαντική για την προστασία της δημόσιας υγείας. Συγκεκριμένα,λήφθηκαν κατάλληλα μέτρα ώστε τα αντίστοιχα τρόφιμα να απομακρυνθούν από την κατανάλωση και να επανέλθουν οι συγκεντρώσεις διοξινών στα παραγόμενα τρόφιμα στα φυσιολογικά τους επίπεδα
(EL)
Polychlorinated dibenzo-p-dioxins (PCDDs), polychlorinated dibenzofurans (PCDFs) and "dioxin-like" polychlorinated biphenyls (PCBs) are environmental pollutants belonging to the persistent organic pollutants (POPs). PCDDs and PCDFs have never been produced intentionally, but they are formed by incomplete combustion of organic material in the presence of chlorine, during industrial processes or intentional and unintentional burning of solid waste. PCBs have been produced industrially as mixtures and have been used in various applications, though their production has been banned since the 1970's. Their toxicity is mediated through the interaction with the aryl hydrocarbon (AH) receptor, causing severe health effects to humans after chronic exposure, which include developmental and immunological effects, carcinogenicity and chloracne. More than 90% of the daily human intake is due to food ingestion and especially, to the consumption of fat-containing animal food products, due to the lipophilic nature of these compounds. In order to control food contamination by these compounds, the European Union has set maximum limits for PCDD/Fs and PCBs in food products (EU Regulation 1881/2006/EC). The Mass Spectrometry and Dioxin Analysis Laboratory of "NCSR" Demokritos has been operating since 2002 and it performs analysis of PCDD/Fs and PCBs in food, feed, biological and environmental samples, applying international protocols of analysis (EPA 1613, EPA 1668), based on appropriate sample clean-up and determination by high resolution mass spectrometry (HRMS), using the isotope dilution method, as specified by the EU Regulation 1883/2006/EC. The Laboratory has been accredited according to ISO/IEC 17025 by ESYD and it is the National Reference Laboratory of the European Commission for Greece and Cyprus. Here we present here a comprehensive report of the activities of the Mass Spectrometry and Dioxin Analysis Laboratory during its operation, concerning the monitoring of dioxins and similar toxic compounds in food of animal origin in Greece. Through collaboration with the official bureaus of food, environment and health control organizations of Greece, the Laboratory has conducted analysis in a large number of food and animal feed products sampled randomly in the Greek market. The results are well below the EU maximum levels and, in general, lower than those monitored in other European and Mediterranean countries. This has been attributed to the fact that Greece is not highly industrialized and has never produced PCBs and does not perform systematic waste incineration. On the other hand, samples have been collected and analysed from areas suspected for dioxin contamination, such as areas affected by accidental fires, landfills or exposed to industrial pollution. In some of these cases, unusually high levels of dioxin contamination in food samples of animal origin have been observed, in some cases above EU limits, and appropriate measures have been taken by Greek authorities to prevent their consumption and to restore normal dioxin levels.
(EN)
Hellenic Veterinary Medical Society
