Ελευθερία και πνευματική ιδιοκτησία στην εποχή του διαδικτύου
Δεκαβάλος, Νίκος
Η σημασία της πνευματικής ιδιοκτησίας γενικά και των πνευματικών δικαιωμάτων ειδικότερα στο τομέα της πληροφορίας και της γνώσης είναι μεγάλη. Η νομοθεσία για τα πνευματικά δικαιώματα υπάρχει από πολύ παλιά και είναι η απόρροια της σπουδαιότητας που έδειχναν οι νομοθέτες και ολόκληρη η κοινωνία στην ιδιοκτησία των καινούργιων πνευματικών έργων. Ήταν στ’ αλήθεια απαραίτητη πάντα από την εποχή της άνθησης της τυπογραφίας και τη μετατροπή του βιβλίου σε εμπορικό αγαθό. Όσοι είχαν συμφέροντα πάνω στις εργασίες (δημιουργοί, εκδότες, χορηγοί κτλ.) ενδιαφέρονταν και για τα δικαιώματα. Οι εποχές αλλάζουν και σήμερα ο έντυπος κόσμος αποτελεί, ως ένα βαθμό, το παρελθόν. Το μέλλον είναι μπροστά και έχει σχέση με τους υπολογιστές, το Internet και την πληροφορία σε ψηφιακή μορφή, αυτή τη φορά. Οι δομές αλλάζουν και διατηρούνται οι ανάγκες. Στη συγκεκριμένη περίπτωση η ανάγκη μεγαλώνει. Η αντιγραφή πλέον είναι η πιο εύκολη και ανέξοδη πράξη. Αρκεί κάποιος να έχει έναν υπολογιστή και σύνδεση στο Δίκτυο. Σήμερα, είναι δύσκολο για τους κατόχους των δικαιωμάτων να ελέγξουν την ιδιοκτησία τους και φαίνεται ξεκάθαρα η ανάγκη να δημιουργηθούν καινούργιοι νόμοι και τεχνικά μέσα προστασίας αυτής της ειδικού τύπου ιδιοκτησίας. Στην εργασία αυτή θα προσπαθήσουμε να περιγράψουμε τη δύσκολη έννοια της “πνευματικής ιδιοκτησίας”, των πνευματικών δικαιωμάτων, κάποιων οργανισμών που αφιερώνονται εξ ολοκλήρου σε αυτά, σε νόμους και τεχνικά μέσα. Στο σημείο αυτό και ενώ έχει γίνει κατανοητό ότι τα πνευματικά δικαιώματα και η τήρησή τους είναι σημαντικά για πολλούς, είναι απαραίτητο να προστεθεί και ο προβληματισμός για το μέλλον. Όσο περισσότερα γίνονται τα δικαιώματα των δημιουργών τόσο περισσότερο μειώνονται τα δικαιώματα των χρηστών της πληροφορίας. Η μαγική λέξη είναι η “ισορροπία” μεταξύ τους. εν προκειμένω η δύναμη βρίσκεται στους εκδότες – ούτε καν στους δημιουργούς. Πολλές εταιρίες δημιουργούν συστήματα Διαχείρισης Ψηφιακών Δικαιωμάτων και με τον τρόπο αυτό καταφέρνουν ο έλεγχος να είναι αποκλειστικά του υπολογιστή και όχι του χρήστη και έτσι ο τελευταίος δεν μπορεί καν να εμπιστευτεί τον προσωπικό του υπολογιστή. Η τήρηση της πνευματικής ιδιοκτησίας είναι απαραίτητη έτσι ώστε να αμειφθούν οι δημιουργοί και να συνεχίσουν τη δραστηριότητά τους. Είναι άλλωστε ενδεικτικό της σημασίας που δίνονται στα πνευματικά δικαιώματα το “ναυάγιο” του σχεδίου του Google να ψηφιοποιήσει τα έργα 10 γνωστών βιβλιοθηκών, μετά από μεγάλη διαφήμιση και εμπιστοσύνη που έδειξε σε αυτό το σχέδιο. Η αλλαγή προήλθε μετά από την άρνηση των ιδιοκτητών των πνευματικών δικαιωμάτων.
