Η τιμολόγηση της πιστωτικής επέκτασης των τραπεζών ή, γενικότερα, ο καθορισμός του βασικού επιτοκίου χορηγήσεων βρίσκεται στον πυρήνα της τραπεζικής. Ενδιαφέρον προκαλεί το εύρος των σχετικών προσεγγίσεων: θεωρία δανειακών κεφαλαίων, θεωρία χαρτοφυλακίου, θεωρητικό επιτόκιο ισορροπίας προσδιοριζόμενο από τις δυνάμεις της πραγματικής οικονομίας ή χρηματικά προσδιοριζόμενο επιτόκιο, αλληλεπίδραση της τιμολογιακής πολιτικής των τραπεζών με την τιμολόγηση των βασικών επιτοκίων της κεντρικής τράπεζας, διαρθρωτικά και θεσμικά χαρακτηριστικά του χρηματοπιστωτικού συστήματος κ.ο.κ. Η παρούσα εργασία προσεγγίζει το θέμα από την επιχειρηματική σκοπιά των τραπεζών στη βραχυχρόνια περίοδο. Σκοπός της είναι να προτείνει και να αξιολογήσει μια απλή πρόταση για τον καθορισμό του ονομαστικού βασικού επιτοκίου χορηγήσεων όπως αυτό αποτυπώνεται στις δανειακές συμβάσεις για νέες χορηγήσεις. Η προσέγγιση που ακολουθείται ξεκινάει από την παρουσίαση του τραπεζικού περιβάλλοντος, εμβαθύνει στα ειδικότερα ζητήματα και πεδία που άπτονται στην τιμολόγηση της πιστωτικής επέκτασης για να καταλήξει στην εξής πρόταση: Οι τράπεζες τιμολογούν την πιστωτική τους επέκταση, θέτοντας συλλογικά ένα σχετικά σταθερό, για κάποιο χρονικό διάστημα markup, πάνω στο άμεσο κόστος του μεταβλητού κεφαλαίου τους, το ύψος του οποίου προσεγγίζεται από το βασικό επιτόκιο αναφοράς που ορίζει κάθε φορά η κεντρική τράπεζα. Αυτού του είδους η τιμολόγηση αποτυπώνει τη διαλεκτική σχέση συμβίωσης που εξελίσσεται διαχρονικά μεταξύ κοινωνικοοικονομικών υποκειμένων και ενσωματώνει θεσμικές μεταβολές στο τραπεζικό σύστημα, οι οποίες αντιπαραβάλλονται στην αβέβαιη εξέλιξη του οικονομικού περιβάλλοντος. Η όλη παρουσίαση διατρέχεται από την ανταπόκριση της τραπεζικής προσφοράς στη ζήτηση νέων πιστώσεων που δημιουργεί ενδογενώς χρήμα στην οικονομία. Η ιδιαιτερότητα της πρότασης έγκειται στη θεμελίωσή της στην επιχειρηματική πρακτική των τραπεζών. Τα στοιχεία που χρησιμοποιούνται για τον εμπειρικό έλεγχο της πρότασης είναι δημόσια στοιχεία που γνωστοποιούνται σε μηνιαία βάση και αφορούν στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα, για το διάστημα από τον Σεπτέμβριο του 2002 έως τον Ιούνιο του 2015. Η αξιολόγηση της πρότασης γίνεται μέσα από την εκτίμηση μιας απλής εξίσωσης γραμμικής παλινδρόμησης. Η εμπειρική διερεύνηση υποδεικνύει, ότι η βραχυχρόνια μεταβλητότητα του επιτοκίου χορηγήσεων για νέα επιχειρηματικά δάνεια εξηγείται πολύ καλά από τη μεταβλητότητα του βασικού επιτοκίου αναφοράς της κεντρικής τράπεζας για συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα. Σε περιόδους έντονης μεταβολής του οικονομικού περιβάλλοντος, κεντρική τράπεζα και τράπεζες συλλογικά, μεταβάλλουν την τιμολογιακή τους πολιτική, ως μέσο αντιμετώπισης της αβεβαιότητας, προσδίδοντας ένα νέο περιεχόμενο στη μεταξύ τους διαλεκτική σχέση συμβίωσης. Επιπλέον, φαίνεται να υπάρχει αμφίδρομη αιτιότητα από την τιμολογιακή πολιτική των τραπεζών στο επιτόκιο αναφοράς της κεντρικής τράπεζας. Το σημαντικότερο συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι η κεντρική τράπεζα επηρεάζει σημαντικά τις μεταβολές του επιτοκίου των τραπεζών, χωρίς όμως να ελέγχει το ύψος του.
Περιέχει: 6 Διαγράματα και 4 Πίνακες στο κυρίως κείμενο. Αναλυτικά: ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 1: Διαχρονική εξέλιξη του επιτοκίου για νέα επιχειρηματικά δάνεια από εγχώρια πιστωτικά ιδρύματα (BLR) και του επιτοκίου για πράξεις κύριας αναχρηματοδότησης της ΕΚΤ (MRR). ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 2: Κατανομή συχνοτήτων του επιτοκίου για νέα επιχειρηματικά δάνεια από εγχώρια πιστωτικά ιδρύματα (BLR) σε διαστήματα τάξης. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 3: Κατανομή συχνοτήτων του επιτοκίου του επιτοκίου για πράξεις κύριας αναχρηματοδότησης της ΕΚΤ (MRR) σε διαστήματα τάξης. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 4: Διαχρονική εξέλιξη των επιτοκίων BLR, MRR και της διαφοράς τους (BLR-MRR). ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 5: Διαχρονική εξέλιξη ττης ποσοστιαίας σχέσης των MRR και (BLRMRR) έναντι του BLR. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 6: Ποσά νέων τραπεζικών δανείων προς ελεύθερους επαγγελματίες και μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις, χωρίς καθορισμένη διάρκεια. ΠΙΝΑΚΑΣ 3: Στατιστικά Εμπειρικής Διερεύνησης ανά Περίοδο. ΠΙΝΑΚΑΣ 4: Συσχετίσεις των Σειρών ανά δύο. ΠΙΝΑΚΑΣ 5: Συνοπτικά Αποτελέσματα από την Εκτίμηση Παλινδρόμησης. ΠΙΝΑΚΑΣ 10: Συνοπτικά Αποτελέσματα για την Εκτίμηση Αιτιότητας.
The determination of interest rate on bank credit expansion is the ultimate aim of this paper. To achieve this aim, a spectrum of issues related to bank credit expansion is being discussed. Through this discussion, a simple markup pricing model over the prime rate of central bank is being proposed. The model attempts to go up to the real interest rate on new business loans, as this rate reveals in the ongoing loan contracts. The model is consistent with the endogenous money supply approach. The explanatory value of the model is tested on home banking system, on data concerning the period from the September of 2002, until the June of 2015. It is suggested from the results, that having accepted a markup, which is formulated by banks side in a relative stable manner for certain periods, the fluctuations of central’s bank prime rate are able to explain adequately the fluctuations of short term bank loan rate on business expansion. However, in intense economic turnarounds, when economic agents adjust their practice in order to cope with the increasing uncertainty, the coefficient of determination decreases. Moreover, an inverse causality from banks’ loan rate to central bank prime rate has been revealed. The basic concluding remark is that although the central bank can affect the pricing of bank credit expansion through its prime rate, it is not possible to fully control the height of the bank loan rate.
Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο
