0
Η παρούσα διπλωματική εργασία με τίτλο: «Λυκειακή εκπαίδευση για Ευάλωτες Κοινωνικές Ομάδες: Η περίπτωση των κρατουμένων στις δικαστικές φυλακές Λάρισας» διερευνά τις απόψεις για την παροχή τυπικής εκπαίδευσης λυκειακού επιπέδου στον έγκλειστο πληθυσμό. Το παρόν πόνημα εκκινεί από τον γενικότερο προβληματισμό της ερευνήτριας για το αναφαίρετο δικαίωμα του έγκλειστου πληθυσμού στην εκπαίδευση και ειδικότερα στην τυπική εκπαίδευση μετα-δευτεροβάθμιας βαθμίδας, που θεμελίωσε την ανάγκη διεξαγωγής της έρευνας, την επιθυμία των κρατουμένων να φοιτήσουν σε λυκειακές δομές και τις δυνατότητες που παρέχονται από τις διατάξεις του προσφάτως ψηφισθέντα νόμου για την «Αντισταθμιστική Εκπαίδευση» που αφορά μεταξύ άλλων στην παροχή τυπικής εκπαίδευσης μετα- γυμνασιακού επιπέδου εντός των καταστημάτων κράτησης.
Με την ισχύουσα έως το σχολικό έτος 2015-2016 νομοθεσία οι κρατούμενοι μπορούσαν να εγγραφούν σε λυκειακές τάξεις του τυπικού σχολείου και κατόπιν υπαγωγής τους στους κατ’ ιδίαν διδαχθέντες να δώσουν, στο τέλος της σχολικής χρονιάς, προαγωγικές ή απολυτήριες εξετάσεις, γραπτώς και προφορικώς, έχοντας διαβάσει μόνοι τους, στο κελί τους, την διδακτέα και εξεταστέα ύλη του τυπικού σχολείου στο οποίο είχαν εγγραφεί.
Δεδομένων των συνθηκών ο διευθυντής του 2ου Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας (ΣΔΕ) Φυλακών λειτούργησε κατά το σχολικό έτος 2015-2016, στο χώρο του ΣΔΕ των Φυλακών, ένα άτυπο σχολείο σε εθελοντική βάση όπου οι εκπαιδευόμενοι – κρατούμενοι διδάσκονταν καθημερινά, με ωρολόγιο εβδομαδιαίο πρόγραμμα, τα περισσότερα μαθήματα του τυπικού σχολείου τις ώρες λειτουργίας του ΣΔΕ.
Η πρωτοβουλία αυτή ενέπνευσε το ενδιαφέρον αλλά και την ανάγκη της υποφαινόμενης να μελετήσει την περίπτωση αυτού του άτυπου σχολείου προκειμένου να διερευνήσει τόσο τις απόψεις των κρατουμένων – εκπαιδευομένων σε αυτή για την παροχή τυπικής εκπαίδευσης λυκειακού επιπέδου εντός των φυλακών, όσο και τις απόψεις στελεχών εκπαίδευσης που σχετίζονται με την παροχή εκπαίδευσης δεύτερης βαθμίδας της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στον έγκλειστο πληθυσμό. Πιο συγκεκριμένα, οι στόχοι της έρευνας, αφορούν στις απόψεις στελεχών εκπαίδευσης που σχετίζονται με την εν λόγω εκπαίδευση των κρατουμένων, ως προς τις συνθήκες παροχής εκπαίδευσης δεύτερης βαθμίδας της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε κρατούμενους, το ρόλο της άτυπης εκπαιδευτικής δομής λυκειακού επιπέδου, που λειτούργησε εντός των δικαστικών φυλακών Λάρισας καθώς και τους παράγοντες που αναστέλλουν τη φοίτηση των κρατουμένων στη δεύτερη βαθμίδα της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Συγχρόνως, διερευνήθηκαν οι προσδοκίες των κρατουμένων από τη φοίτησή στο λύκειο και ειδικότερα, τα κίνητρα συμμετοχής στην άτυπη εκπαιδευτική δομή του ΣΔΕ Φυλακών Λάρισας καθώς και τα θετικά και αρνητικά στοιχεία λειτουργίας της δομής.
Η μεθοδολογική προσέγγιση που ακολουθήθηκε ήταν αυτή της ποιοτικής έρευνας με ερευνητικό εργαλείο την ημι- δομημένη συνέντευξη. Από την ανάλυση των ευρημάτων προέκυψε η ευεργετική επίδραση της φοίτησης σε δομές λυκειακού επιπέδου τόσο στο άτομο όσο και στο κοινωνικό σύνολο. Δεδομένων, όμως, των υπαρχουσών συνθηκών η επιθυμία του έγκλειστου πληθυσμού να προβεί σε λυκειακή εκπαίδευση δυσχεραίνεται από διάταξη του Υπουργείου Παιδείας για τους φοιτούντες σε Επαγγελματικά Λύκεια (ΕΠΑ.Λ.). Από την άλλη, μπορεί ο προσφάτως ψηφισθείς νόμος 4368/2016 να προάγει το δικαίωμα των κρατουμένων στην τυπική εκπαίδευση, ωστόσο οι ασάφειες του νόμου όσο και η γενικότερη απουσία ευελιξίας διοικητικών οργάνων περιορίζουν την όποια προσπάθεια παροχής τυπικής μετα –δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στον έγκλειστο πληθυσμό. Καθοριστικός παράγοντας για την ανταπόκριση των κρατουμένων στις απαιτήσεις του τυπικού λυκείου είναι η καθοδήγησή τους σε καθημερινή βάση από εκπαιδευτές. Δεδομένου του αναφαίρετου δικαιώματος των κρατουμένων στην εκπαίδευση αλλά και της αποδεδειγμένης επίδρασης της εκπαίδευσης μέσα στη φυλακή στο πλαίσιο του σωφρονισμού και της επανένταξης κατά το σχολικό έτος 2015-2016 λειτούργησε σε εθελοντική βάση ένα άτυπο λύκειο εντός των φυλακών της Λάρισας· μια προσπάθεια που δεν έτυχε συνέχειας λόγω νομικών και διοικητικών προσκομμάτων. Μεταξύ των ανασταλτικών παραγόντων εκπαίδευσης λυκειακού επιπέδου των κρατουμένων συγκαταλέχθηκαν οι συνθήκες κράτησης, η ανεπάρκεια του χρόνου που διατίθεται από τη φυλακή για το σκοπό αυτό, το επίπεδο ελληνομάθειας και η απουσία ειδικού προγράμματος προσαρμοσμένου στα χαρακτηριστικά του έγκλειστου πληθυσμού.
Τα πορίσματα που προέκυψαν από την έρευνα δύνανται να συνδράμουν στη λήψη διοικητικών αποφάσεων τόσο από την κεντρική διοίκηση αλλά και από όλους όσοι έπονται ιεραρχικά και αναφέρονται σε αυτή, ώστε να διασφαλίζεται και έμπρακτα το δικαίωμα των κρατουμένων στην τυπική, δωδεκαετή εκπαίδευση. Συγχρόνως, τα προαναφερθέντα ερευνητικά πορίσματα θα μπορούσαν να αποτελέσουν στο διηνεκές σύμβουλο και οδηγό για όποιον ερευνά και ασχολείται με την εκπαίδευση της ευάλωτης κοινωνικής ομάδας των κρατουμένων.
This bachelor’s thesis entitled “Lyceum education for vulnerable social groups: The case of detainees in the judicial prison in Larissa” investigates the views on the provision of typical high school education to the imprisoned. The current dissertation topic resulted from the author’s generic concern regarding the integral right of the imprisoned in education and especially in typical post-secondary-level education, which was the triggering point for this research, the detainees’ wish to study in high school structures as well as the potential to do so specified by the recently enacted law for the “Countervailing Education” concerning others included the provision of typical post-secondary-level education within the detention facilities.
According to the existing legislation in force until the school year 2015-2016 the detainees could register to high-level typical school classes of and after their classification to individually taught learners, they could take promotional or graduation exams at the end of the school year, bothwritten and oral exams, after having studied within their prison cell the taught material to be examined in the typical school they had registered to.
Given the circumstances, the Director of the 2nd Prison Second Chance Schoolestablished an informal voluntary school class in place of the Second-Chance School during the school year 2015-2016 where the trainees – detainees were daily taught, in a weekly schedule, most of the typical school’s class-lessons during the working hours of the Second Chance School.
This initiative inspired the author to study this type of informal school in order to investigate not only the detainees’-trainees’ views on that matter–but also the trainers’ views who are responsible for providing secondary-level school class education to the imprisoned. In more detail, the current research aims at eliciting the trainers’ point of view regarding the detainees’ education, as far as the conditions of the second stage of secondary education to the detainees, the role of informal high school structure established within the judicial prison in Larissa as well as the factors that hinder the detainees’ attendance of the second stage classes of secondary-level education are concerned. In parallel, part of the investigation was the detainees’ expectations from the high-school classes attendance and especially their motives for the participation to the informal school structure of the SSC Prison of Larissa as well as the positive and negative aspects of the structure.
The methodology approach that has been applied was the one of the so-called qualitative research using the semi-structured interview as its basis. The analysis of the findings revealed a beneficial effect of attending high-school structured classes not only for the person but also for the whole society in general. However, given the current circumstances, the imprisoned desire to participate in high-school education level classes is impeded by the Ministry of Education order related to the students of the Professional High Schools. On the other hand, the recently voted law 4368/2016 that has been put into effect could promote the detainees’s right for typical education; however, the law’s ambiguities as well as the general lack of flexibility in the administrative body restrict all the efforts to provide formal post-secondary-level education classes to the imprisoned. One critical aspect for the detainees’ correspondence to the requirements of the typical high-school is their proper guidance by trainers. Given the integral prisoners’ right in education and the proven effect of the education within the prison as part of the rehabilitation and re-integration to the society, an informal high-school level class was established voluntarily within Larisa’s prisons during the school year 2015-2016. This was an attempt which didn’t proceed any further due to legal and administrative obstacles. Among others, the detention conditions, the lack of time allowed in prison for this purpose, the level of Greek language and the absence of a specific program adapted to the characteristics of the imprisoned, were considered as inhibitory factors for providing high-level education classes to the detainees.
The findings of the research could potentially contribute to administrative decisions taken not only by the Central Administration Authorities but also by the subordinates in the entire hierarchy-level, in order to actively ensure the detainees’ right in typical, 12-year education. The abovementioned findings of the research couldact at the same time as a counselor and a guide in the long run for anyone who investigates and gets involved with the education of the prisoners’ vulnerable social group.
Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο
