Με την παρούσα εργασία, επιχειρείται η ανάδειξη του ρόλου του πολιτικού Ισλάμ στα πολιτικά συστήματα δυο εκ των σημαντικότερων χωρών της Μέσης Ανατολής, την Αίγυπτο και την Τουρκία. Τα δύο αυτά κράτη, από τις αρχές του 20ου αιώνα μέχρι σήμερα, ακολούθησαν σε μεγάλο βαθμό παράλληλες πορείες με πολλά κοινά στοιχεία αλλά και σημαντικές διαφορές.
Όσον αφορά το πολιτικό Ισλάμ στην Αίγυπτο, η προσπάθεια για απαγκίστρωση από την βρετανική αποικιοκρατία κι εξασφάλιση εθνικής ανεξαρτησίας, συμπορεύθηκε με την δημιουργία της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, στην οποία ανιχνεύουμε τις ρίζες του σύγχρονου πολιτικού Ισλάμ. Η θέση της Αδελφότητας στην αιγυπτιακή κοινωνία και πολιτική ζωή διήλθε από διάφορες φάσεις: από τις διώξεις και την πλήρη απαγόρευση των πρώτων δεκαετιών μέχρι τη σταδιακή της επανάκαμψη και είσοδο στην πολιτική σκηνή της χώρας, με αποκορύφωμα την ανάληψη της εξουσίας από τον ισλαμιστή πρόεδρο Μωχάμεντ Μόρσι το 2012, ως επακόλουθο της εξέγερσης που είχε ξεσπάσει το 2011.
Η ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας στα ερείπια της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, έμελε να επιφέρει ριζικές αλλαγές στα εκατομμύρια των μουσουλμάνων κατοίκων της. Στα πλαίσια του εξευρωπαϊσμού-εκδυτικισμού, που αποτελούσε την βασική προτεραιότητά του, ο ηγέτης της νεοσύστατης Τουρκίας, Μουσταφά Κεμάλ, θα καταργούσε το Χαλιφάτο και θα κατέλυε πολλούς θεσμούς του Ισλάμ, αποκλείοντάς το από τις κρατικές δομές και τον δημόσιο βίο. Παρόλαυτά, το Ισλάμ παρέμεινε βασικό συστατικό της τουρκικής εθνικής ταυτότητας και σταδιακά κατάφερε να επανακάμψει, με αποτέλεσμα το 2002 να καταλάβει την εξουσία το ισλαμικό κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης.
Όσον αφορά τον ρόλο του στρατού, η σημασία του και η επίδρασή του στην πολιτική ζωή τόσο της Αιγύπτου όσο και της Τουρκίας ήταν καθοριστική. Πράγματι, κομβικό ρόλο στην πολιτική ζωή και των δυο χωρών έπαιξαν οι ένοπλες δυνάμεις τους, αφ’ ενός λόγω του ότι απετέλεσαν στοιχείο πολιτικής νεωτερικότητας και αφ’ ετέρου διότι υπήρξαν πυλώνας του πολιτικού τους συστήματος.
Η κοινή αυτή πορεία των δυο χωρών, πέρα από τις πολλές ομοιότητες είχε όμως και διαφορές, με βασικότερη το γεγονός ότι στην μεν Αίγυπτο οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι παρέμειναν για πολύ μικρό διάστημα στην εξουσία, ενώ στην Τουρκία το πολιτικό Ισλάμ την κατέχει από το 2002 μέχρι σήμερα. Τέλος, στις δύο χώρες παρατηρείται διαφοροποίηση στον ρόλο του στρατού: στην μεν Τουρκία, ο στρατός, μετά τις δίκες για τις υποθέσεις «Εργκένεκον» και «Βαριοπούλα», έχασε κάθε δυνατότητα επηρεασμού της πολιτικής ζωής. Αντίθετα, ο στρατός στην Αίγυπτο συνεχίζει να κρατά τα ηνία της εξουσίας.
