Αποβολή ονομάζεται η πρόωρη διακοπή της εγκυμοσύνης και η απομάκρυνση από τη μήτρα ενός μη βιώσιμου ή νεκρού εμβρύου.
Ο θάνατος του κυήματος είναι δυνατό να συμβεί ήδη από το στάδιο του γονιμοποιημένου ωαρίου ή του πρώιμου εμβρύου, ηλικίας λίγων μόνο εβδομάδων, οπότε η διακοπή της εγκυμοσύνης χαρακτηρίζεται ως «πρώιμος εμβρυϊκός θάνατος». Το κύημα ενδέχεται είτε να διαλυθεί και να απορροφηθεί, είτε να αποβληθεί. Λόγω όμως του μικρού μεγέθους, συχνά διαφεύγει από την προσοχή του κτηνοτρόφου. Ο εμβρυϊκός θάνατος είναι δυνατό να συνδέεται με ομαλούς, αλλά συνηθέστερα με ανώμαλους οιστρικούς κύκλους και η κατάσταση, που δημιουργείται, χαρακτηρίζεται συνήθως σαν «στειρότητα».
Ο όρος «αποβολή» χρησιμοποιείται στην πράξη στην περίπτωση κατά την οποία το κύημα, που αποβάλλεται, έχει σαφή χαρακτηριστικά εμβρύου, πράγμα που στα μεγάλα ζώα παρατηρείται μετά την 6η εβδομάδα της εγκυμοσύνης.
Στην αγελάδα η αποβολή μετά τον 4ο μήνα της εγκυμοσύνης, συχνά συνοδεύεται από κατακράτηση των εμβρυϊκών υμένων. Η σοβαρότητα των προκαλούμενων παθολογικών καταστάσεων είναι συνδεμένη με τη φύση του αιτιολογικού παράγοντα. Συνήθως, η αποβολή ακολουθείται από μακροχρόνια νόσηση της μήτρας, μείωση της γονιμότητας ή και στειρότητα. Εφόσον η αποβολή προκλήθηκε από μολυσματικό παράγοντα, υπάρχει επιπλέον το ενδεχόμενο της μετάδοσής του στα υπόλοιπα ζώα της εκτροφής.
Τα παραπάνω γεγονότα, σε συνδυασμό με την απώλεια του εμβρύου, στοιχειοθετούν την οικονομική σημασία που έχει η αποβολή.
Ο θάνατος του εμβρύου κατά το δεύτερο τρίτο της εγκυμοσύνης είναι δυνατό να απολήξει στη μουμιοποίηση του εμβρύου, ενώ κατά το τελευταίο τρίτο της εγκυμοσύνης ενδέχεται να δημιουργήσει εμφύσημα του εμβρύου, δυστοκία ή πρόωρο τοκετό.
Τα αίτια της αποβολής διακρίνονται σε μη λοιμώδη και λοιμώδη.
Τα μη λοιμώδη αίτια της αποβολής ενδέχεται να είναι:
Ορμονικά: ανεπάρκεια του ωχρού σωματίου (διαταραχή σχέσης μεταξύ προγεστερόνης και οιστρογόνων), εξωγενή οιστρογόνα, γλυκό κοειδή.
Φυσικά: ρήξη των εμβρυϊκών ασκών, λόγω μηχανικών επιδράσεων (πτώση, ψηλάφηση από το απευθυσμένο, κτυπήματα), εισαγωγή υγρών στην εγκυμονούσα μήτρα, συστροφή της μήτρας ή του ομφάλιου λώρου, μεγάλη καταπόνηση του οργανισμού λόγω έντονης εργασίας, σοβαρής εγχείρησης κτλ.
Χημικά: διάφορα φάρμακα (πιλοκαρπίνη, εσερίνη, εργοτίνη, χλωριούχο βάριο, καθαρτικά, αρεκολίνη, ακετυλοχολίνη, βερατρίνη, ανθελμινθικά), νιτρικά ή νιτρώδη άλατα, αρσενικό κτλ.
Τροφικά: ασιτία, αβιταμίνωση Α, ιωδιοπενία, δηλητηριώδη φυτά (λούπινα), συνεχής διατροφή με ευρωτιασμένο σιρό ή σανό μηδικής, μη ισολογισμένο σιτηρέσιο.
Κληρονομικά: θανατηφόροι συντελεστές, διαμαρτίες διάπλασης .
Νοσηρές καταστάσεις του μητρικού οργανισμού: Έντονη αιμορραγία, παρασιτικά νοσήματα, μετεωρισμός, ισχυρός κολικός, αναφυλακτικές αντιδράσεις, νεοπλασίες, τραυματισμοί κτλ.
Διάφορα: κυοφορία υπερβολικού αριθμού εμβρύων, ανωμαλίες πλακούντα λόγω καταστροφής των επαρμάτων σε προηγούμενη εγκυμοσύνη, εμβολιασμοί (εμβόλιο πανώλους) κτλ.
Σφάλματα μεταχείρισης: ψύξη, έκθεση σε ρεύμα αέρα με βρεγμένο τρίχωμα, μεταφορά σε μεγάλες αποστάσεις κάτω από συνθήκες συνωστισμού, πορεία ή καταπόνηση του ζώου κατά το θέρος, παρατεταμένος ενσταυλισμός σε υγρό και θερμό στάβλο.
