Η αντιγραφική παράδοση ενός γενειοφόρου ελληνικού πορτραίτου

Zur Überlieferung eines bärtigen griechischen Porträts (DE)

Η αντιγραφική παράδοση ενός γενειοφόρου ελληνικού πορτραίτου (EL)

Voutiras, Emmanuel

Keine Zusammenfassung (verfügbar). (DE)

Το Μουσείο Μπενάκη απέκτησε πρόσφατα με δωρεά ένα μαρμάρινο κεφάλι που προσφέρει νέα και χρήσιμα στοιχεία για τη μελέτη του αρχαίου ελληνικού πορτραίτου. Ο εικονιζόμενος είναι ένας ηλικιωμένος άνδρας με πλούσια κόμη, της οποίας οι κυματιστοί βόστρυχοι περιβάλλουν το μέτωπο και τους κροτάφους, και εντυπωσιακά μακριά γενειάδα. Η κατεργασία της κάτω επιφάνειας δείχνει ότι το κεφάλι ήταν πιθανότατα ένθετο σε ερμαϊκή στήλη. Η διατήρηση δεν είναι καλή, καθώς το έργο εκτός από έντονη διάβρωση παρουσιάζει και ίχνη καταστροφής από φωτιά ιδιαίτερα στη δεξιά πλευρά, όπου το μάρμαρο έχει απολεπισθεί. Το γλυπτό μπορεί να χρονολογηθεί περί τα μέσα του 2ου αι. μ.Χ. και είναι πιθανότατα έργο Αθηναίου γλύπτη, κάτι για το οποίο συνηγορεί και το υλικό του που είναι πεντελικό μάρμαρο. Η σττ\\ιασία του νέου κεφαλιού οφείλεται στο γεγονός ότι παραδίδει έναν τύπο γνωστό από δύο άλλα αντίγραφα στο Μουσείο του Βατικανού και στο J. Paul Getty Museum στο Malibu (Καλιφόρνια) που μελέτησε το 1987 ο J. Raeder. Τα δύο αυτά αντίγραφα έχουν ξαναδουλευτεί (το πρώτο στα νεότερα χρόνια, ενώ το δεύτερο ήδη στην όψιμη αρχαιότητα) και έτσι το αντίγραφο του Μουσείου Μπενάκη είναι το πιο αξιόπιστο στήριγμα μας για την αναπαράσταση του πρωτοτύπου. Η σύγκριση του με κεφάλια ηλικιωμένων ανδρών από αττικά επιτύμβια ανάγλυφα του 4ου αι. π.Χ. μας επιτρέπει να προτείνουμε για το πρωτότυπο μια χρονολόγηση περί το 330 π.Χ. Η πλούσια κόμη και η μακριά γενειάδα είναι χαρακτηριστικά που στην τέχνη του δεύτερου μισού του 4ου αιώνα δεν συνδέονται απαραίτητα με την ιδιότητα του φιλοσόφου ή του πνευματικού ανθρώπου, όπως συμβαίνει σε μεταγενέστερες περιόδους. Ωστόσο, από το γεγονός ότι το αντίγραφο του Μουσείου Μπενάκη είναι αττικό έργο μπορούμε να συμπεράνουμε ότι το πρωτότυπο ήταν στημένο στην Αθήνα. Το συμπέρασμα αυτό ενσχύεται και από την προέλευση του αντιγράφου του Βατικανού από τη βίλα του Αδριανού στο Tivoli: είναι γνωστή η στενή σχέση του αυτοκράτορα αυτού με την Αθήνα. Είναι συνεπώς εύλογο να δεχθούμε ότι ο εικονιζόμενος ήταν ένας διάσημος Αθηναίος, ίσως μάλιστα όχι του 4ου αι. π.Χ., αλλά του απώτερου παρελθόντος. Δεν αποκλείεται να πρόκειται για τον γνωστό νομοθέτη Σόλωνα, του οποίου γνωρίζουμε ότι οι Αθηναίοι είχαν στήσει ανδριάντα στην Αγορά της πόλης μπροστά στην Ποικίλη Στοά. Πρέπει πάντως να τονίσουμε ότι η ταύτιση αυτή είναι προς το παρόν εντελώς υποθετική. (EL)

info:eu-repo/semantics/article

info:eu-repo/semantics/publishedVersion

Μουσείο Μπενάκη

Περιοδικό Μουσείο Μπενάκη

Articles

Περιοδικό Μουσείο Μπενάκη

Γερμανική γλώσσα

2018-08-10

https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/benaki/article/view/18248

Μουσείο Μπενάκη / Benaki Museum (EL)

2407-9502

1109-4109

Μουσείο Μπενάκη; Τόμ. 4 (2004); 39-50 (EL)

Mouseio Benaki Journal; Vol. 4 (2004); 39-50 (EN)

Copyright (c) 2018 Emmanuel Voutiras (EN)

https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0