Η Γεωλογική Μελέτη του θαλασσίου πυθμένα και των υποστρωμάτων του και οι σύγχρονες ερευνητικές τάσεις (Με έμφαση στην περιοχή της υφαλοκρηπίδας)

Η Γεωλογική Μελέτη του θαλασσίου πυθμένα και των υποστρωμάτων του και οι σύγχρονες ερευνητικές τάσεις (Με έμφαση στην περιοχή της υφαλοκρηπίδας) (EL)

The Geological study of the sea bottom and subbotom and the recent research trends (with emphasis on the continental shelf area) (EN)

ΠΕΡΙΣΟΡΑΤΗΣ, Κ.

Η συστηματική έρευνα του θαλάσσιου πυθμένα και των υποστρωμάτων του άρχισε μόλις τον 19ο αιώνα με το ερευνητικό ταξείδι του βρετανικού σκάψους CHALLENGER αλλά αναπτύχθηκε ιδιαίτερα μετά τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα. Η περιοχή των ελληνικών θαλασσών άρχισε να ερευνάται μετά το 1950, και μέχρι σήμερα έχει αποτελέσει αντικείμενο διεθνών ερευνητικών προγραμμάτων. Από την δεκαετία όμως του 70 και μέχρι σήμερα οι έλληνες επιστήμονες έχουν ιδιαίτερα δραστηριοποιηθεί στην έρευνα του ελληνικού θαλάσσιου πυθμένα, τόσο στις βαθειές περιοχές όσο και κυρίως στην υφαλοκρηπίδα. Βασικός παράγων στη διαμόρφωση της υφαλοκρηπίδας είναι οι μεταβολές της στάθμης κατά το Τεταρτογενές. Ο τεκτονισμός και οι ευστατικές/ισοστατικές κινήσεις αντίθετα συμβάλλουν πολύ λιγότερο στην διαμόρφωση της μορφολογίας της υφαλοκρηπίδας. Το υφαλοόριο στις ελληνικές θάλασσες βρίσκεται σε βάθος 120μ. έως 160μ. και συνήθως καλύπτεται από υπολειμματικά ιζήματα και κατά τόπους από πρόσφατα ολοκαινικά ιζήματα κυρίως σε περιοχές δέλτα. Σε περιόδους χαμηλής στάθμης πολλοί κόλποι στο Αιγαίο και Ιόνιο Πέλαγος ήταν λίμνες ή μέρος της ξηράς. Στις περιόδους αυτές αδρομερή ιζήματα απετίθεντο στις βαθειές περιοχές. Αντίθετα σε περιόδους ανόδου της στάθμης τα αδρομερή ιζήματα αποτίθεντο στην υφαλοκρηπίδα ενώ τα λεπτόκοκκα στις βαθειές περιοχές. Οι διαδικασίες αυτές απεικονίζονται τόσο στις σεισμικές καταγραφές όσο και στα ιζηματολογικά στοιχεία. Στα «πρακτικά» αποτελέσματα της μελέτης της υφαλοκρηπίδας συμπεριλαμβάνονται ο εντοπισμός χρησίμων ορυκτών ιζηματογενούς προελεύσεως «placers" όπως η παρουσία σπανίων γαιών στην περιοχή Λουτρά Ελευθερών-Νέας Περάμου στην Δυτ. Μακεδονία, καθώς και ο εντοπισμός και η χρήση του επικλυσιγενούς στρώματος για θεμελίωση τεχνικών έργων. Στα «θεωρητικά» αποτελέσματα της γεωλογικής μελέτης της υφαλοκρηπίδας είναι φυσικά η γεωλογική γνώση του ζωτικού αυτού για τον άνθρωπο χώρου με συγκεκριμένα παραδείγματα από την γεωαρχαιολογία και την βιογεωγραφία. Σε ότι αφορά τις μελλοντικές ερευνητικές τάσεις της θαλάσσιας γεωλογίας, αυτές είναι: Η ανάπτυξη βάσεων δεδομένων των στοιχείων που συλλέγονται από τις θαλάσσιες έρευνες. Η εκτεταμένη χρήση πολυδιαυλικών ηχοβολιστικών (seabeant) Η βελτίωση της ψηφιακής επεξεργασίας των σεισμικών καταγραφών. Η συλλογή στοιχείων για μελέτη των μελλοντικών κλιματικών αλλαγών. Η μελέτη τωνεπιπτώσεων στην παράκτια ζώνη από καταστροφικά φαινόμενα. Οι καταγραφές των παραμέτρων ιζηματογέννεσης σε πραγματικό χρόνο. (EL)

The systematic research of the sea bottom started axcually only in the 19th century with the research voyage of the British ship "CHALLENGER" but was particularly developed during the early 20th century. The Greek seas were geologically explored after 1950, with the research trip of the R/V Verna in 1954 in Korinthiakos Gulf. Since then a great number of research programs has been carried out in the Greek Seas both in the shelf and the deep sectors in which the Greek scientists have played a major role. The major factor in shaping the todays shelf morphology is sedimentation controlled mainly by the sea level changes during Quaternary. The shelf break in the Aegean and Ionian seas lies at a depth of 120m. to 160m. and is usually covered by relict sediments and locally by holocenic sediments, particularly at the deltaic areas. In low sea level stands many of the todays gulfs were subaerically exposed or constituted lakes of variable depth with or without outlets toward the open sea. During these stages coarse sediments were deposited mainly beyond the shelf break. During high sea level stages the coarse sediments were deposited on the shelf and the fine grained ones surpassing the self break were deposited in the deep areas. Theses changes in sediment texture are reflected in the deep sea seismic profiles as alternating opaque-transparent layers. Although the Greek area is characterized by high seismic and tectonic activity, tectonism and eustatic/isostatic factors played a considerably minor role in shaping the shelf morphology that of sea level changes. The study of the shelf area during the various sea level stands helped in locating occurrence of placer deposits in the Northern Aegean shelf and in recognizing the trans gressional layer as a suitable horizon for foundation of civil engineering projects. Except these, the shelf studies contributed important information to the basic geological knowledge. Examples from condribution to geoarchaeology to biogeography are cited. Regarding the future research trends in Marine Geology, these can be: The development of marine data (metadata) bases. The systematic use of multibean systems. The further development of digital processing of the seismic reflection records. The collection of data for the anticipating future climatic changes. The assessment of the eventual catastrophic events in the coastal zone. The recording in real time of the active sedimentation parameters. (EN)

info:eu-repo/semantics/article

info:eu-repo/semantics/publishedVersion

Ελληνική Γεωλογική Εταιρεία

Δελτίο της Ελληνικής Γεωλογικής Εταιρίας

Special and Keynote Lectures

Δελτίο της Ελληνικής Γεωλογικής Εταιρίας

Αγγλική γλώσσα

2002-01-01

https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/geosociety/article/view/16859

Geological Society of Greece (EN)

0438-9557

2529-1718

Δελτίο της Ελληνικής Γεωλογικής Εταιρείας; Τόμ. 34 Αρ. 6 (2002): 9o διεθνές Συνέδριο της ΕΓΕ; 2149-2167 (EL)

Bulletin of the Geological Society of Greece; Vol. 34 No. 6 (2002): 9th International Conference of the Geological Society of Greece; 2149-2167 (EN)

Copyright (c) 2018 Κ. ΠΕΡΙΣΟΡΑΤΗΣ (EN)

https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0