Η Ομάδα των Σελιδοδεικτών γεννήθηκε μέσα από ένα πανεπιστημιακό μάθημα στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών για την ιστορία του βιβλίου και από τη συνάντηση φοιτητών Θεατρολογίας και Ιστορίας γύρω από την αγάπη και το ενδιαφέρον τους για τον κόσμο του βιβλίου, κυρίως του έντυπου αλλά με λοξές ματιές προς το ψηφιακό, την ιστορία και τη λειτουργία του. Παρακινήθηκε από την περιέργεια για την υλική όψη και τον οικονομικό ρόλο αυτού που είχαν συνηθίσει να αντιμετωπίζουν πάνω από όλα ως όχημα για το πνευματικό περιεχόμενο που φέρει, προσπερνώντας το βιβλίο-αντικείμενο ή το βιβλίο-αγαθό. Κυρίως όμως εμψυχώθηκε ως αφορμή για συνεργασία και ομαδική δουλειά στο επιστημονικό πεδίο και την καλλιτεχνική δημιουργία. Οι Σελιδοδείκτες, πάντα ανοικτοί σε νέα μέλη και ιδέες, συγκροτήθηκαν με αφορμή μια παράσταση με θέμα ελληνικά βιβλία που μιλούν για βιβλία στο 43ο Φεστιβάλ Βιβλίου τον Σεπτέμβριο 2014, τις «Ψηφίδες από τη ζωή των βιβλίων», που μετά την ταξιδέψαμε μέχρι τα Άσπρα Σπίτια Βοιωτίας, στο φιλόξενο εντευκτήριο του Εμβόλιμου. Η εμπειρία αυτή ήταν τόσο γόνιμη και ευχάριστη για όλους μας που αποφασίσαμε να συνεχίσουμε να δουλεύουμε μαζί για την προετοιμασία μια περιοδικής ηλεκτρονικής έκδοσης για το βιβλίο, την Άνω-Κάτω Τελεία.
Στόχος του περιοδικού είναι να ενθαρρύνει το ενδιαφέρον για το βιβλίο και τη μελέτη του εκδοτικού φαινομένου και της ανάγνωσης. Ο κλάδος της Ιστορίας του Βιβλίου στην Ελλάδα δεν είναι απλά παραγνωρισμένος, είναι ουσιαστικά ανύπαρκτος. Σποραδικές μελέτες, λίγες με σοβαρά επιστημονικά κριτήρια και ακόμα λιγότερες όσον αφορά τη σύγχρονη παραγωγή. Ένας από τους πιο ζωντανούς και προκλητικούς τομείς της γνώσης, που διακρίνεται για τη διεπιστημονικότητα και τους ανοικτούς του ορίζοντες, κινδυνεύει να μη δει ποτέ το φως στην Ελλάδα γιατί τα τεκμήρια και η κληρονομιά του αφήνονται να χαθούν στη λήθη μέσα στη γενική αδιαφορία με μια μοναδική ελαφρότητα. Οι ζωντανοί μάρτυρες της εκδοτικής μας ιστορίας σβήνουν ένας-ένας χωρίς κανένας να ενδιαφερθεί να καταγράψει τη μνήμη και την εμπειρία τους, αρχεία εκδοτών και συγγραφέων καταστρέφονται, βιβλιοθήκες διαμελίζονται, η Εθνική Βιβλιογραφία έχει πια περάσει στη σφαίρα του θρύλου, ένας Μονόκερως που κανένας δεν έχει αντικρύσει τις τελευταίες δεκαετίες, θεσμοί που προσπάθησαν να θέσουν κάποιες σοβαρές βάσεις σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα για μια εθνική πολιτική για το βιβλίο καταργήθηκαν και τώρα αναμένουμε να δούμε πώς και αν μπορούν να ανασυσταθούν…
Δεν έχουμε ασφαλώς τη ματαιοδοξία να αναπληρώσουμε τα τεράστια κενά της εθνικής βιβλιολογικής μας συνείδησης ή να απαντήσουμε στα αμέτρητα desiderata της επιστημονικής έρευνας. Είδαμε όμως ότι υπάρχει η διάθεση, υπάρχει η αγάπη για το βιβλίο σε όλες τις ηλικίες, ακόμη –και κυρίως– σε αυτή τη νεώτερη γενιά που γεννήθηκε και μεγάλωσε σε ψηφιακό περιβάλλον μα ξέρει να ξεφυλλίζει με σεβασμό ένα καλό μυθιστόρημα και μια αγαπημένη ποιητική συλλογή. Και όλοι μαζί μάθαμε πώς μπορεί το βιβλίο να γίνει αφετηρία για πολύ διαφορετικές, πάντα πλούσιες, εμπειρίες και δημιουργίες. Θα θέλαμε λοιπόν η Άνω-Κάτω Τελεία μας να αποτελέσει την εισαγωγή στον κόσμο του βιβλίου, στην Ελλάδα πρώτα, με φιλοδοξία να επεκταθούμε και εκτός των συνόρων χάρη στις φοιτητικές μετακινήσεις και τις ανταποκρίσεις που αναμένουμε.
Στο πρώτο αυτό τεύχος φιλοξενούνται ερευνητικά άρθρα, εργασίες που εκπονήθηκαν στο πλαίσιο του μαθήματος, συνεντεύξεις με δημιουργούς και συντελεστές από το κύκλωμα του βιβλίου, πρωτότυπες λογοτεχνικές συμβολές, βιβλιοπαρουσιάσεις, κείμενα για τη σχέση του βιβλίου με τις Τέχνες, εδώ με τη Μουσική, το Θέατρο και τον Κινηματογράφο, ειδήσεις που αφορούν το βιβλίο, κριτικά ερωτηματολόγια, και –προσφορά της βιβλιοδέτριας της Ομάδας– το σχέδιο για τον δικό σας σελιδοδείκτη με την, όχι τόσο ξεχασμένη ελπίζουμε, τέχνη της σταυροβελονιάς.
(EL)
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
