Η ευρωπαϊκή ενεργειακή πολιτική βασίζεται σε τρεις στόχους πυλώνες: την ασφάλεια του εφοδιασμού, τη δημιουργία μιας ανταγωνιστικής εσωτερικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και την μείωση της χρήσης άνθρακα. Για την επίτευξη μια ενοποιημένης και ανταγωνιστικής εσωτερικής ευρωπαϊκής ενεργειακής αγοράς θεσπίσθηκαν τρεις γενιές Οδηγιών με τις οποίες προβλέπονταν διαφορετικά στάδια για την απελευθέρωση της αγοράς. Αν και τα εθνικά μονοπώλια και ολιγοπώλια κυριαρχούσαν τις σχετικές αγορές των κρατών μελών επί μακρόν, με την απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας και την εφαρμογή των κανονισμών του ανταγωνισμού, δημιουργήθηκαν πλέον Χονδρεμπορικές Αγορές Ηλεκτρικής Ενέργειας διαφορετικών μοντέλων και ταχυτήτων ανάλογα με τον βαθμό ωριμότητας της εκάστοτε αγοράς.
Με τον όρο Χονδρεμπορική Αγορά Ηλεκτρικής ενέργειας νοείται ο τόπος συνάντησης Παραγωγών, οι οποίοι διαθέτουν και πωλούν την ηλεκτρική ενέργεια που παράγουν, και Προμηθευτών, οι οποίοι αγοράζουν την ηλεκτρική ενέργεια που απαιτείται για την εξυπηρέτηση των ενεργειακών αναγκών των πελατών τους. Αντιστοίχως, το μοντέλο Χονδρεμπορικής Αγοράς συνιστά τον μηχανισμό διεξαγωγής συναλλαγών ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ των παραγωγών και εισαγωγέων ηλεκτρικής ενέργειας και των προμηθευτών, αυτοπρομηθευόμενων καταναλωτών και εξαγωγών ηλεκτρικής ενέργειας. Πιο συγκεκριμένα, οι παραγωγοί και εισαγωγείς πωλούν την παραγόμενη ενέργειά τους και οι προμηθευτές και οι εξαγωγείς αγοράζουν ενέργεια, την οποία μεταπωλούν στη λιανική αγορά ή την εξάγουν αντίστοιχα.
Το ενιαίο Ευρωπαϊκό μοντέλο της αγοράς το οποίο εισηγήθηκε ο Οργανισμός για την Συνεργασία των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας - ΟΣΡΑΕ (ACER) ονομάζεται Target Model (Μοντέλο Στόχος). Με τη βοήθεια του Μοντέλου Στόχου επιτυγχάνεται η βελτιστοποίηση της χρήσης της δυναμικότητας του συστήματος μεταφοράς, μέσα από συντονισμένες πρακτικές των Διαχειριστών των συστημάτων, η επίτευξη αξιόπιστων τιμών και ρευστότητας στον καταμερισμό της δυναμικότητας των διασυνδέσεων για την αγορά της επόμενης ημέρας, η αποτελεσματική λειτουργία των προθεσμιακών αγορών και ο σχεδιασμός αποτελεσματικών ενδοημερήσιων αγορών για τον καταμερισμό της δυναμικότητας των διασυνδέσεων.
Ως Χονδρεμπορικές Αγορές ηλεκτρικής ενέργειας βάσει του Ευρωπαϊκού Μοντέλου θεωρούνται η Αγορά της Επόμενης Ημέρας (Day Ahead Market), η Ενδοημερήσια Αγορά (Intraday Market) και η Αγορά Εξισορρόπησης (Balancing Market). Οι αγορές αυτές λειτουργούν στην Ελλάδα από την 1η Νοεμβρίου του 2020 και αντικατέστησαν το υφιστάμενο μοντέλο του Ημερήσιου Ενεργειακού Προγραμματισμού (ΗΕΠ). Περαιτέρω καθιερώθηκε πλέον το Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας (στο εξής ΕΧΕ) , στο οποίο διενεργούνται οι συναλλαγές στην Αγορά Προθεσμιακών Προϊόντων (Forward Market) και στην Αγορά Παραγώγων. Επιπλέον από τον Μάρτιο του 2020, άρχισε να λειτουργεί, μέσω του ΕΧΕ, η Προθεσμιακή Αγορά (Forward Market), στην οποία πραγματοποιούνται αγοραπωλησίες συμβολαίων ηλεκτρικής ενέργειας, με στόχο την παράδοσή της σε μελλοντικό χρόνο και σε προσυμφωνημένες τιμές.
Η έναρξη της λειτουργίας της Αγοράς Επόμενης Ημέρας βάσει των ρυθμίσεων του Target Model, ανέδειξε τα προβλήματα της ελληνικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, μιας αγοράς με την υψηλότερη χονδρεμπορική τιμή στην Ευρώπη και ταυτόχρονα με μια από τις χαμηλότερες στη λιανική. Τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν κλήθηκε να επιλύσει η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας μέσω Δημόσιων Διαβουλεύσεων και τροποποιήσεων του Κανονισμού Αγοράς Εξισορρόπησης.
Στόχος της παρούσας είναι η ανάλυση του τρόπου οργάνωσης του Μοντέλου – Στόχος και του τρόπου και κανονιστικού πλαισίου μέσω του οποίου η εθνική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας εναρμονίσθηκε με το μοντέλο αυτό, η παρουσίαση των προβλημάτων που ανέκυψαν από την λειτουργία της ελληνικής αγοράς βάσει του Μοντέλου – Στόχος, αλλά και το κατά πόσο επιλύονται και πρέπει να επιλύονται τα προβλήματα αυτά μέσω της παρέμβασης της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας.
(EL)
European energy policy is based on three pillar objectives: security of supply, creation of a competitive internal market in electricity and reduction of the use of carbon. In order to achieve a unified and competitive internal European energy market, three generations of Directives were adopted which provided different stages for the liberalisation of the market. Although national monopolies and oligopolies have dominated the relevant markets of the Member States for a long time, with the liberalisation of the energy market and the application of competition regulations, wholesale electricity markets of different models and speeds have now been created depending on the degree of maturity of each market.
The term Wholesale Electricity Market is the meeting place of Producers, who sell the electricity they produce, and Suppliers, who purchase the electricity needed to serve the energy needs of their customers. The wholesale market model constitutes the mechanism for conducting electricity transactions between electricity producers, importers and suppliers, self-sourcing consumers and exporters. Producers and importers sell their energy produced and suppliers and exporters buy energy, which they resell on the retail market or export it respectively.
The single European market model proposed by the Agency for the Cooperation of Energy Regulators (ACER) is called the Target Model. With the help of the Target Model, the optimization of the use of transmission system capacity is achieved, through coordinated practices of the System Operators, the achievement of reliable prices and liquidity in the allocation of the capacity of interconnections for the Day Ahead Market, the efficient functioning of futures markets and the design of efficient intraday markets for the allocation of the capacity of interconnections.
Wholesale Electricity Markets under the European Model are the Day Ahead Market, the Intraday Market and the Balancing Market. These markets have been operating in Greece since the 1st November 2020 and replaced the existing daily energy planning model. Furthermore, the Hellenic Energy Exchange has now been established, where transactions are carried out in the Forward Market and the Derivatives Market. In addition, as of March 2020, the Forward Market began to operate through the Hellenic Energy Exchange, in which electricity contracts are bought and sold, with the aim of delivering it at a future time and at pre-agreed prices.
The launch of the Next Day Market based on the regulations of the Target Model, highlighted the problems of the Greek electricity market, a market with the highest wholesale price in Europe and at the same time with one of the lowest in retail. The Regulatory Authority for Energy was designated to remedy the problems that arose through Public Consultations and amendments to the Balancing Market Regulation.
This thesis aims to review the intervention of the Regulatory Authority for Energy when the problems by the implementation of Target Model arose tin the Greek Market, and to present the issue of regulatory interventions solving these problems in a competitive market.
(EN)
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
