Εισαγωγή: Ο προχωρημένος καρκίνος πνεύμονα (ΚΠ) και η βαρεία Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) επηρεάζουν τη ζωή ασθενών και των οικογενειών τους σε πολλαπλά επίπεδα, δημιουργώντας πολύπλευρες ανάγκες. H αξιολόγηση των αναγκών των ασθενών είναι ζωτικής σημασίας προκειμένου να παρέχεται σε αυτούς υψηλής ποιότητας ολοκληρωμένη φροντίδα.
Σκοπός: Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η διερεύνηση και η σύγκριση των αναγκών ασθενών με προχωρημένο ΚΠ και με βαρεία ΧΑΠ καθώς και η διερεύνηση των παραγόντων που τις επηρεάζουν.
Υλικό και Μέθοδος: Πραγματοποιήθηκε συγχρονική μελέτη συσχετίσεων, σε ασθενείς που νοσηλεύτηκαν σε δύο δημόσια νοσοκομεία της Αττικής από τον Σεπτέμβριο του 2017 έως τον Μάρτιο του 2019.
Το δείγμα της μελέτης: Διεξήχθη δειγματοληψία ευκολίας. Στην μελέτη έλαβαν μέρος Ν=172 ασθενείς (85 ΚΠ / 87 ΧΑΠ) (ποσοστό ανταπόκρισης 96%).
Εργαλεία μέτρησης: Χρησιμοποιήθηκαν τα ακόλουθα εργαλεία: α) Η σύντομη έκδοση του Ερωτηματολογίου Προβλημάτων και Αναγκών ΑΦ (Problems and Needs in Palliative Care Questionnaire- short version, PNPC- short version) (0-64), β) Το βραχύ ερωτηματολόγιο επισκόπησης υγείας (φυσικής και ψυχικής) 12 σημείων (12- Item Short Form Health Survey, SF-12) (0-100%), γ) Το ερωτηματολόγιο δεκαπέντε σημείων υγείας των ασθενών (Patients Health Questionnaire, PHQ-15) (0-30), δ) Η δεύτερη έκδοση της Κλίμακας Φυσικής Κατάστασης στην ΑΦ (Palliative Performance Scale, PPS- v2) (0-100), ζ) Φόρμα συλλογής δημογραφικών και κλινικών χαρακτηριστικών. Τα δεδομένα συλλέχθηκαν από την ερευνήτρια μέσω προσωπικών συνεντεύξεων που πραγματοποιήθηκαν κατά την διάρκεια της θεραπείας είτε στο χώρο της βραχείας νοσηλείας είτε εντός των θαλάμων νοσηλείας των ασθενών, κατόπιν λήψης της γραπτής τους συναίνεσης. Για την ανάλυση χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό πρόγραμμα SPSS 22.0 κι η στατιστική σημαντικότητα τέθηκε στο p=0,05.
Αποτελέσματα: Η μέση ηλικία των ασθενών της μελέτης ήταν 66,5 έτη για τους ασθενείς με ΚΠ και 71,3 έτη για τους ασθενείς με ΧΑΠ. Η πλειονότητα και των δύο ομάδων ασθενών ήταν άντρες, με τα ποσοστά να είναι 80,0% για τους ασθενείς με ΚΠ και 70,1% για εκείνους με ΧΑΠ. Σχεδόν όλοι οι ασθενείς με ΧΑΠ (98,9%) είχαν κάποιο συνοδό νόσημα, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό των ασθενών με ΚΠ ήταν σημαντικά χαμηλότερο και ίσο με 83,5%. Οι ασθενείς με ΧΑΠ είχαν διαγνωστεί σημαντικά νωρίτερα σε σύγκριση με τους ασθενείς με ΚΠ (8,7% έτη vs 1,3% έτη). Για τους ασθενείς με ΚΠ: όλοι οι ασθενείς είχαν υποβληθεί σε χημειοθεραπεία (100%), η πλειονότητα αυτών ήταν σταδίου IV (88,2%) και το 90,6% είχε μεταστάσεις. Η συχνότερη τοποθεσία μεταστάσεων ήταν οι λεμφαδένες σε ποσοστό 59,7% και ακολουθούν τα οστά σε ποσοστό 27,3%. Για τους ασθενείς με ΧΑΠ: η πλειονότητα διαγνώστηκε σε ηλικία άνω των 60 ετών (56,3%), νεφελοποιητή χρησιμοποιούσε το 83,9% των ασθενών, και το 89,7% αυτών ένιωθε την ανάγκη να χρησιμοποιήσει οξυγόνο. Ακόμα, το 41,4% των ασθενών παρουσίαζε δύσπνοια μόνο με λοιμώξεις αναπνευστικού.
Οι ασθενείς με ΧΑΠ σε σύγκριση με τους ασθενείς με ΚΠ ανέφεραν στατιστικώς σημαντικά χειρότερη λειτουργική κατάσταση (60% vs 80%), μεγαλύτερη ενόχληση από σωματικά συμπτώματα (11,75% vs 8,51%), (p<0,001), μεγαλύτερη βαρύτητα σωματικών συμπτωμάτων (p=0,002), και περισσότερα προβλήματα και μεγαλύτερη ανάγκη για βοήθεια με την PNPC (p<0,05). Η επισκόπηση της υγείας (φυσική και ψυχική) εκτιμήθηκε ως μέτρια (35,13% vs 37,42% και 44,18% vs 47,36%) χωρίς στατιστικά σημαντική διαφορά. Το γεγονός αυτό υποδηλώνει παρόμοια φυσική και η ψυχική υγεία των ασθενών των δύο ομάδων, δηλαδή παρόμοια ποιότητα ζωής.
Από την ανάλυση παλινδρόμησης στους ασθενείς με ΚΠ, οι γυναίκες ανέφεραν σημαντικά μεγαλύτερη ανάγκη για φροντίδα (p=0,028) από τους άνδρες. Ακόμα όσοι ασθενείς είχαν υψηλότερο εκπαιδευτικό επίπεδο (p=0,042) και οι γυναίκες (p=0,028) ανέφεραν σημαντικά περισσότερα προβλήματα. Αντίθετα όσοι ασθενείς με ΚΠ είχαν υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση (p=0,029), υψηλότερο εκπαιδευτικό επίπεδο (p=0,048), υψηλότερο στάδιο νόσου (p=0,038), υποβληθεί σε αυξημένο αριθμό χημειοθεραπειών (p=0,048), ανέφεραν μικρότερη ανάγκη για φροντίδα. Επιπλέον οι ασθενείς που κάπνιζαν κατά την διάρκεια της μελέτης (p=0,043) ανέφεραν χειρότερη ψυχική υγεία ενώ αυτοί που είχαν υποβληθεί σε περισσότερες χημειοθεραπευτικές συνεδρίες (p=0,047) ανέφεραν καλύτερη ψυχική υγεία.
Στους ασθενείς με ΧΑΠ, όσοι ασθενείς χρησιμοποιούσαν νεφελοποιητή (p=0,013) και είχαν αυξημένο αριθμό επανεισαγωγών ανέφεραν μεγαλύτερη ανάγκη για φροντίδα (p<0,05). Ακόμα οι γυναίκες ανέφεραν σημαντικά χειρότερη ψυχική υγεία (p=0,009) από τους άνδρες καθώς και όσοι είχαν περισσότερες επανεισαγωγές (p=0,007). Επιπλέον όσοι ασθενείς: χρησιμοποιούσαν νεφελοποιητή (p<0,05), οι γυναίκες (p=0,021) και σε όσους είχαν παρέλθει περισσότερα έτη από την αρχική διάγνωση (p<0,05) ανέφεραν περισσότερα προβλήματα. Αντίθετα όσοι ασθενείς με ΧΑΠ είχαν υψηλότερο εκπαιδευτικό επίπεδο (p=0,038/p=0,035) και αυξημένη ηλικία (p=0,004/p=0,003) ανέφεραν λιγότερα προβλήματα και λιγότερη ανάγκη για φροντίδα αντίστοιχα.
Συμπεράσματα: Στους ασθενείς με ΚΠ, οι γυναίκες ανέφεραν μεγαλύτερη ανάγκη για φροντίδα από τους άνδρες και οι καπνιστές ανέφεραν χειρότερη ψυχική υγεία. Ενώ στους ασθενείς με ΧΑΠ η χρήση νεφελοποιητή και ο αριθμός επανεισαγωγών σχετίσθηκε με μεγαλύτερη ανάγκη για φροντίδα. Ακόμα οι γυναίκες και όσοι είχαν περισσότερες επανεισαγωγές ανέφεραν χειρότερη ψυχική υγεία. Επίσης διαπιστώθηκε ότι οι ασθενείς με βαρεία ΧΑΠ σε σύγκριση με τους ασθενείς με προχωρημένο ΚΠ ανέφεραν χειρότερη λειτουργική κατάσταση, μεγαλύτερη ενόχληση από σωματικά συμπτώματα, περισσότερα προβλήματα και μεγαλύτερη ανάγκη για φροντίδα με την PNPC. Ενώ η επισκόπηση της υγείας (φυσική και ψυχική) η οποία εκτιμούσε την ποιότητα ζωής εκτιμήθηκε ως μέτρια χωρίς σημαντική διαφορά ανάμεσα στις δύο ομάδες. Συμπερασματικά λοιπόν οι μελετηθέντες ασθενείς με βαρεία ΧΑΠ ανέφεραν μεγαλύτερη ανάγκη για ΑΦ από τους ασθενείς με προχωρημένο ΚΠ. Η συστηματική και ολοκληρωμένη αξιολόγηση των αναγκών έχει μεγάλη σημασία, γιατί βοηθά τους επαγγελματίες υγείας να κατανοήσουν βαθύτερα τις εμπειρίες των ασθενών ώστε να ληφθούν υπόψη στον προγραμματισμό των υπηρεσιών υγείας. Η εμβάθυνση στην εμπειρία τόσο του ΚΠ όσο και της ΧΑΠ και η κατανόηση των αναγκών των ασθενών σε ολιστικό πλαίσιο δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την παροχή ποιοτικής φροντίδας. Ενώ η πραγματοποίηση ποιοτικών μελετών συμβάλει στην εις βάθος εξέταση των αναγκών ΑΦ των ασθενών και στον προσδιορισμό στρατηγικών αποτελεσματικής αντιμετώπισης τους.
(EL)
Background: Advanced Lung Cancer (LC) and severe Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD) affect the lives of patients and their families on multiple levels, creating multifaceted needs. Assessing patients' needs is vital in order to provide them with high quality comprehensive care.
Aim: The purpose of this study was to investigate and compare the needs of patients with advanced LC and severe COPD as well as to evaluate factors that affect them.
Methods: A cross-sectional study was performed in two public hospitals in Athens from September 2017 to March 2019.
The sample of the study: A convenient sample of 172 patients (85 LC / 87 COPD) (response rate 96%) who consented to participate, were interviewed.
Measurements tools: A clinical-demographic questionnaire and the following 4 evaluating scales were used: a) Problems and Needs in Palliative Care Questionnaire- short version, PNPC- short version (0-64), b) 12- Item Short-Form Health Survey (physical and mental), SF-12 (0-100%), c) Patients Health Questionnaire, PHQ-15 (0-30) for the evaluation of the severity of somatic symptoms, d) Palliative Performance Scale, PPS- v2 (0-100) for the evaluation of the functional status. Data were collected by the researcher through personal interviews conducted during the treatment in the patients' wards, after obtaining their written consent. Data were analyzed by SPSS 22.0 program with significance level set at 0,05 (p=0,05).
Results: The mean age of the study patients was 66.5 years for patients with LC and 71.3 years for patients with COPD. The majority of both groups of patients were men, with rates being 80.0% for patients with LC and 70.1% for those with COPD. Almost all patients with COPD had some comorbid disease (98.9%), while the corresponding percentage of patients with LC was significantly lower and equal to 83.5%. Patients with COPD were diagnosed significantly longer (8.7% years) than patients with LC (1.3% years). For patients with LC: all patients underwent chemotherapy (100%), the majority were stage IV (88.2%), and 90.6% of them had metastases. For COPD patients: the majority were diagnosed over the age of 60 (56.3%), 83.9% of patients used a nebulizer, and 89.7% of them felt the need to use oxygen.
Patients with COPD had significantly worse functional status (PPS score: 60% vs 80%), (p<0,001), more discomfort from physical symptoms (11.75% vs 8.51%), (p<0.001), more problems and greater need for care with PNPC compared to patients with LC (p<0.05). The health survey (physical and mental) was assessed as moderate (35.13% vs 37.42% and 44.18% vs 47.36%) without a statistically significant difference. This fact suggests similar physical and mental health of the patients of the two groups, i.e. similar quality of life.
Regression analysis in patients with LC, revealed that women reported a significantly greater need for care than men (p=0.028). Also, those patients who had a higher level of education (p=0.042) and women (p=0.028) reported significantly more problems. In contrast, those patients with LC who had: undergone surgery (p=0.029), a higher level of education (p=0.048), a higher stage of disease (p=0.038), and an increased number of chemotherapies (p=0.048) reported less need for care. In addition, those who were current smokers (p=0.043) reported worse mental health while those who had received more chemotherapy (p=0.047) reported better mental health.
In COPD patients, nebulizer use (p=0.013) and the number of re-admissions were associated with a greater need for care (p<0.05). Those with multiple re-admissions reported worse mental health (p=0.007), and women had worse mental health than men (p=0.009). In addition, those patients who used a nebulizer (p<0.05), women (p=0.021), and those for whom more than one year had passed after diagnosis (p<0.05) reported more problems. On the contrary, those patients with COPD who had a higher level of education (p=0.038/p=0.035) and increased age (p=0.004/p=0.003) reported fewer problems and less need for care respectively.
Conclusions: In patients with LC, women reported a greater need for care than men, and smokers reported worse mental health. However, in patients with COPD, nebulizer use and the number of re-admissions were associated with a greater need for care. Also, women and those who had multiple re-admissions reported worse mental health. Patients with COPD had significantly worse functional status, more discomfort from physical symptoms, more problems, and greater need for care with PNPC compared to patients with LC. The (physical and mental) health survey was assessed as moderate without a statistically significant difference. Study findings support that hospitalized patients with advanced LC had less palliative care needs than those with severe COPD. Systematic and comprehensive needs assessment is important because it will help health professionals understand patients' experiences better so that they are considered in the planning of health services. The deepening of the experience of both cancer and COPD and the understanding of the patients’ needs in a holistic context creates the conditions for the provision of quality care. Meanwhile, conducting quality studies will help to examine in-depth patients’ Palliative Care needs and to identify strategies for their effective treatment.
(EN)
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
