Η εμπλοκή των παιδιών σε διαδικασίες λήψης αποφάσεων στο σχολικό και ευρύτερο κοινωνικό τους περιβάλλον είναι συχνά συνυφασμένη με την έννοια του διαλόγου. Δεν παρατηρείται συχνά, ωστόσο, συμπλοκή φωνών στις λεγόμενες συμμετοχικές διαδικασίες, αν και αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση διαλόγου. Στόχος αυτής της μελέτης είναι να εξερευνήσει εκφάνσεις διαλόγου μέσα από την επικοινωνία παιδιών και αρχιτεκτόνων στο πλαίσιο συμμετοχικού σχεδιασμού. Η έννοια του διαλόγου προσεγγίζεται ως ένας χώρος διάδρασης και συνάντησης διαφορετικών δρώντων υποκειμένων (Lodge 2005), ενώ αναγνωρίζονται οι «πολλαπλές γλώσσες» των παιδιών ως κοινωνικών δρώντων (Clark 2010, Christensen and James 2008). Η μελέτη βασίζεται σε τριετή έρευνα και τέσσερις μελέτες περιπτώσεων σε δύο σχολεία, έναν χώρο εστίασης για παιδιά και μια δασική έκταση για δημιουργικές δραστηριότητες, όπου εφαρμόστηκαν πολλαπλές μέθοδοι συλλογής δεδομένων, όπως συνεντεύξεις, παιχνίδι ρόλων και μη-συμμετοχική παρατήρηση. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι εκπαιδευτικές πρακτικές δομημένων πλαισίων μάθησης, οι καθημερινές σχέσεις και η συμβολική δημιουργικότητα που αναπτύσσονται σε ευρύτερα κοινωνικά πλαίσια συνυφαίνονται στο πλαίσιο του συμμετοχικού σχεδιασμού, αποκαλύπτοντας δυνατότητες μετασχηματισμού της δυναμικής σχέσης και των ρόλων παιδιών και ενηλίκων. Συμπερασματικά, αναδεικνύεται ο καταλυτικός ρόλος που διαδραματίζουν οι διαπροσωπικές σχέσεις, η πολυτροπική έκφραση και η πολυφωνία στην ενίσχυση της συλλογικής, συμβολικής και βιωματικής σχέσης αλληλεξάρτησης των παιδιών με το περιβάλλον και τους ανθρώπους γύρω τους.
(EL)
Children’s involvement in decision-making processes at their school and broader social environments is often associated with the concept of dialogue. Despite being a critical dialogic condition, however, children’s and adults’ perspectives rarely interlock in two-way communication within so-called participatory processes. The paper explores manifestations of dialogue in child-architect design collaboration contexts. Dialogue is here addressed as a meeting space for diverse actors (Lodge 2005), while the ‘hundred languages of children’ are acknowledged as enabling them agency (Clark 2010, Christensen and James 2008). The study is based on a three-year research project and four case studies at two schools, a children’s department store cafe area, and a woodland area for children’s hands-on activities. A multi-method data collection process included, among others, interviews, role-play and non-participant observation. Findings show that educational practices commonly found at structured learning environments, together with children’s everyday relationships and symbolic creativity that develop in their broader social contexts are interwoven in participatory design, revealing a transformational potential for dynamic adult-child relations and roles. The paper highlights the role that interpersonal relations, multimodal expression and polyphony have to play, catalysing children’s collective, symbolic and experiential relationships with their surroundings and the people around them.
(EN)
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης - Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο - Πολυτεχνείο Κρήτης - Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
